Βιταμίνη D και η σημασία της στα παιδιά

Θα την έχετε ακούσει και ως η «βιταμίνη τη ήλιου» αφού συντίθεται στο δέρμα υπό την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας. Μάλιστα με αυτό τον τρόπο, ο οργανισμός μας καλύπτει τις ανάγκες του σε μεγαλύτερο ποσοστό συγκριτικά με τη διατροφή. Το σίγουρο είναι ότι η βιταμίνη D παίζει καθοριστικό ρόλο στην απορρόφηση του ασβεστίου που με τη σειρά του σχετίζεται με την υγιή ανάπτυξη των οστών στα παιδιά και τη δημιουργία ενός γερού σκελετού!

Ποιες οι συνέπειες από τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D;

H ανεπάρκεια βιταμίνης D έχει συσχετιστεί με τη ραχίτιδα στα παιδιά, μια ασθένεια που οδηγεί στη δημιουργία μαλακών οστών και σε σκελετικές παραμορφώσεις μιας και είναι ακόμη μια περίοδος ανάπτυξης για κείνα. Καθώς όμως με τα χρόνια οι ερευνητές ανακαλύπτουν συνεχώς καινούριες δράσεις της βιταμίνης D, από ορμονική λειτουργία μέχρι και συμβολή στο ανοσοποιητικό σύστημα, πέρα από τη ραχίτιδα η ανεπάρκεια βιταμίνης D φαίνεται να συσχετίζεται με ολοένα και περισσότερα χρόνια προβλήματα υγείας όπως καρδιακά νοσήματα, σκλήρυνση κατά πλάκας, διαβήτη, απορρύθμιση του θυροειδή κ.ά.

Υποβιταμίνωση και για τα Ελληνόπουλα; Μάλλον ναι…

Ενώ για τη βόρεια Ευρώπη που έχουν μειωμένη ηλιοφάνεια, τα πράγματα είναι πιο ξεκάθαρα και η συμπληρωματική χρήση βιταμίνης D είναι συστηματική και υποχρεωτική, τα δεδομένα για τη νότια Ευρώπη δεν είναι τόσο προφανή όσο θα νομίζατε. Πρόσφατα μία μεγάλη μετα-ανάλυση 107 μελετών σχετικά με τα επίπεδα βιταμίνης D έδειξε ότι υπάρχει μεγάλο ποσοστό έλλειψης βιταμίνης D στις χώρες της Νότιας Ευρώπης και της ανατολικής Μεσογείου.

Εστιάζοντας στα Ελληνόπουλα, μία πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι το ποσοστό μαθητών σχολικής ηλικίας με χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D έφτασε στο 52% στο τέλος του χειμώνα. Το πρόβλημα φάνηκε να είναι εντονότερο στις αστικές σε σχέση με τις αγροτικές περιοχές. Αυτό οφείλετε τόσο στα ψηλά κτίρια των πόλεων που υποχρεωνόμαστε να περνάμε στη σκιά τους ένα μεγάλο μέρος της ημέρας, ακόμα και αν είμαστε έξω, αλλά και στην ατμοσφαιρική ρύπανση των πόλεων που φαίνεται ότι εμποδίζει την UVB ακτινοβολία να φτάσει στο δέρμα μας και να ξεκινήσει η σύνθεση της βιταμίνης D.

Πώς να φροντίσετε για υψηλότερα επίπεδα βιταμίνης D για το παιδί σας;

Καθώς οι διατροφικές πηγές της βιταμίνης D είναι λίγες όπως τα λιπαρά ψάρια (π.χ. ρέγγα, σαρδέλα, σολομός), ο κρόκος του αυγού και τα γαλακτοκομικά αλλά και η συγκέντρωση της βιταμίνης D  σε αυτές τις τροφές είναι χαμηλή η πιο βασική φυσική πηγή είναι η έκθεση στον ήλιο. Για τη σύνθεση της βιταμίνης στο δέρμα, αρκούν 15-20 λεπτά την ημέρα έκθεση των χεριών, του θώρακα ή και του προσώπου στον ήλιο χωρίς αντηλιακό. Του καλοκαιρινούς μήνες η έκθεση στον ήλιο χωρίς αντηλιακό πρέπει να περιορίζεται στις πρώτες πρωινές ή τις απογευματινές ώρες ώστε να αποφεύγεται η έντονη και πιο επικίνδυνη ακτινοβολία.

Εναλλακτικά και κυρίως συμπληρωματικά της έκθεσης στον ήλιο θα ήταν καλό για τα παιδία σας, αλλά και για σας τους ίδιους, να επιλέξετε εμπλουτισμένα τρόφιμα ή γαλακτοκομικά με βιταμίνη D ή κάποιο συμπλήρωμα. Να θυμάστε επίσης, ότι πρόκειται για μια λιποδιαλυτή βιταμίνη που σημαίνει ότι για να απορροφηθεί θα πρέπει να καταναλωθεί μαζί με κάποιο  τρόφιμο που περιέχει έστω και λίγο λίπος. Το γεγονός αυτό κάνει τα εμπλουτισμένα με βιταμίνη D γαλακτοκομικά προϊόντα, ακόμα και τα light, ιδανικές πηγές πρόσληψης βιταμίνης D.

Ενδεικτική βιβλιογραφία

• Manios Y, Moschonis G, Hulshof T, Bourhis AS, Hull GLJ, Dowling KG, Kiely ME, Cashman KD. Prevalence of vitamin D deficiency and insufficiency among schoolchildren in Greece: the role of sex, degree of urbanisation and seasonality. Br J Nutr. 2017 Oct;118(7):550-558.
• Manios Y, Moschonis G, Lambrinou CP, Tsoutsoulopoulou K, Binou P3, Karachaliou A, Breidenassel C, Gonzalez-Gross M, Kiely M, Cashman KD5. A systematic review of vitamin D status in southern European countries. Eur J Nutr. 2018 Sep;57(6):2001-2036.
• Ινστιτούτο Προληπτικής, Περιβαλλοντικής και Εργασιακής Ιατρικής, Prolepsis, Εθνικός διατροφικός οδηγός για βρέφη, παιδιά και εφήβους
• https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-929/vitamin-d

Σιατίτσα Εβίτα MSc, Κλινικός Διαιτολόγος Διατροφολόγος Επιστημονικός Συνεργάτης Χαροκοπείου Πανεπιστημίου