Το γάλα τελικά ψηλώνει;

Μπορεί να αποτελεί ανησυχία πολλών γονέων αλλά, αν υπήρχε αυτό το μαγικό τρόφιμο που ψηλώνει… φαντάζομαι θα ήμασταν όλοι ψηλοί! Το γάλα ωστόσο, είναι ένα από τα τρόφιμα που περιέχει όντως, βασικά συστατικά που χρησιμεύουν ώστε να αναπτυχθεί το παιδί σας στο μέγιστο δυνατό ύψος του.

Δείξε μου τους γονείς σου να σου πω πόσο θα ψηλώσεις!

Η αλήθεια είναι ότι το μέγιστο δυνατό ύψος που μπορεί να φτάσει ένα παιδί είναι προκαθορισμένο γενετικά. Μια διατροφή πλούσια σε θρεπτικά συστατικά όμως, είναι απαραίτητη για να πετύχει το παιδί το μέγιστο ύψος που τα γονίδιά του, υποδεικνύουν. Τέτοια συστατικά που υπάρχουν και στο γάλα είναι η πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας, η βιταμίνη Α, η βιταμίνη Dκαι το ασβέστιο.

Ποιος ο ρόλος των θρεπτικών συστατικών του γάλακτος;

Ένα ποτήρι γάλα (250mL) παρέχει σε ένα παιδί, σχολικής ηλικίας για παράδειγμα, το30%της πρωτεΐνης, το 21%της βιταμίνης Dκαθώς και το ¼ της βιταμίνης Α και του ασβεστίου που χρειάζεται ημερησίως!

• Το ασβέστιο αποτελεί, συγκεκριμένα, το δομικό συστατικό των οστών χωρίς το οποίο δεν θα μπορούσε να αναπτυχθεί ο σκελετός ενός παιδιού.
• Η βιταμίνη Dαπό την άλλη, συνεργάζεται τέλεια για να αυξήσει την απορρόφηση του ασβεστίου από τον ανθρώπινο οργανισμό ενώ όλο και περισσότερες μελέτες αποκαλύπτουν τον πολυδιάστατο ρόλο της στην ανάπτυξη.
• Αυτό που πρέπει να γνωρίζετε για τη βιταμίνη Α είναι ότι εμπλέκεται στις διαδικασίες πολλαπλασιασμού των κυττάρων γενικά, άρα και των οστικών κυττάρων, ποσό μάλλον στις φάσεις ανάπτυξης ενός παιδιού.
• Η πρωτεΐνη είναι σημαντική για τη σύνθεση των ιστών που συμβαίνει γοργά στην παιδική ηλικία. Η ζωική πρωτεΐνη δε, ως υψηλής βιολογικής αξίας, είναι πιο αποτελεσματική ενώ η πρωτεΐνη του γάλακτος πιο συγκεκριμένα έχει βρεθεί να επιδρά θετικά στην οστική ανάπτυξη ανεξάρτητα από άλλους διατροφικούς παράγοντες!

Ποια άλλα δεδομένα υπάρχουν;

Παρά τις μεθοδολογικές δυσκολίες που υπάρχουν στο να απαντηθεί ερευνητικά το ερώτημα αν τελικά το γάλα όντως ψηλώνει, έχει παρατηρηθεί από ορισμένες μελέτες στην παιδική και εφηβική ηλικία ότι εκείνοι που πίνουν ή πίνουν περισσότερο σε σύγκριση με αυτούς που δεν πίνουν ή πίνουν λιγότερο αγελαδινό γάλα αντίστοιχα, έχουν ψηλότερο ανάστημα κατά 1.5-2.5 εκ. Για παράδειγμα, έρευνα που παρακολούθησε την ανάπτυξη κοριτσιών πριν από την εμμηναρχήκαι για 7 χρόνια, έδειξε 2.5 εκ μεγαλύτερο ύψος για εκείνες που κατανάλωναν 3 ποτήρια γάλα σε σχέση με εκείνες που κατανάλωναν <1 ποτήρι ημερησίως. Αποτέλεσμα που αποδόθηκε περισσότερο στη πρωτεΐνη του γάλακτος.

Ενδιαφέρον έχουν επίσης, έρευνες που δείχνουν ότι τα άτομα που πίνουν γάλα έχουν μεγαλύτερη συγκέντρωση της ορμόνης IGF-1 (ινσουλινο-μιμητικός αυξητικός παράγοντας)στο αίμα τους. Πρόκειται για μια ορμόνη που το σώμα εκκρίνει φυσικά, στις φάσεις ταχείας ανάπτυξης του παιδιού ενώ οι γιατροί τη χορηγούν και εξωγενώς για να «θεραπεύσουν» προβλήματα ύψους. Παρόλο λοιπόν, που δεν έχει βρεθεί ακόμη το «πώς» φαίνεται ότι κάτι στο γάλα δίνει σήμα στον ανθρώπινο οργανισμό να παράγει περισσότερη από αυτή την ορμόνη! Παρόμοια δεδομένα υπάρχουν και για την αυξητική ορμόνη που επίσης, ευθύνεται για τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων στις φάσεις ανάπτυξης.

Αξίζει να σημειώσετε ότι, οι παραπάνω μηχανισμοί, όπως είναι φυσιολογικό στις φάσεις ανάπτυξης, αυξάνουν πέρα από το ανάστημα και το βάρος. Έχει παρατηρηθεί ωστόσο, ότι το υπερβάλλον βάρος ή το γρήγορα αυξανόμενο βάρος στην νηπιακή-προσχολική ηλικία και στις πρώτες τάξεις του δημοτικού, μπορεί να οδηγήσει σε πρώιμη ήβη και για το λόγο αυτό το τελικό ύψος του παιδιού να είναι δυνητικά μικρότερο από το μέγιστο που τα γονίδια του υποδεικνύουν. Συνεπώς, είναι σημαντικό να δίνεται η συνιστώμενη ποσότητα γάλακτος  και γαλακτοκομικών προϊόντων (3 ημερίδες ημερησίως, είτε αυτό είναι γάλα, γιαούρτι ή μια φέτα τυρί), αλλά να αποφεύγεται η υπερκατανάλωση  φαγητού (συμπεριλαμβανομένων των γαλακτοκομικών) ώστε το παιδί να διατηρεί ένα φυσιολογικό βάρος για να πετύχει τελικά το μέγιστο δυνατό ύψος του.

Ανακεφαλαιώνοντας

Όπως κανένα τρόφιμο δεν υπάρχει που να αδυνατίζει ή να παχαίνει μαγικά, έτσι και κανένα τρόφιμο δεν μπορεί να ψηλώσει μαγικά ένα παιδί! Για να έχετε ρεαλιστική εικόνα των πραγμάτων θα πρέπει να λάβετε υπόψη σας τα γονίδια. Αυτό που περνάει από το χέρι σας από κει και έπειτα είναι να φροντίσετε τη γενικότερη υγεία του παιδιού, τη διατροφή του ώστε να είναι επαρκής και θρεπτική και τη σωματική δραστηριότητα ώστε να είναι τακτική. Σε κάθε περίπτωση το παιδί καλό είναι να μεγαλώσει με αγάπη για το σώμα του (και για το ύψος του!).

Ενδεικτική βιβλιογραφία

1. Institute of Medicine; Food and Nutrition Board; Panel on Micronutrients; Subcommittees on Upper Reference Levels of Nutrients and of Interpretation and Use of Dietary Reference Intakes; Standing Committee on the Scientific Evaluation of Dietary Reference Intakes, Dietary Reference Intakes for Vitamin A, Vitamin K, Arsenic, Boron, Chromium, Copper, Iodine, Iron, Manganese, Molybdenum, Nickel, Silicon, Vanadium, and Zinc (2001) & Dietary Reference Intakes for Calcium, Phosphorus, Magnesium, Vitamin D, and Fluoride (1997)
2. Morency ME, Birken CS, Lebovic G, Chen Y, L’Abbé M, Lee GJ, Maguire JL, Association between noncow milk beverage consumption and childhood height. Am J Clin Nutr. 2017 Aug;106(2):597-602.
3. Tomoo Okada, Effect of cow milk consumption on longitudinal height gain in children, The American Journal of Clinical Nutrition, Volume 80, Issue 4, October 2004, Pages 1088–1089
4. USDA National Nutrient Database for Standard Reference Legacy Release, April 2018
5. Berkey CS, Colditz GA, Rockett HR, Frazier AL, Willett WC. Dairy consumption and female height growth: prospective cohort study. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2009 Jun;18(6):1881-7.

​

κα Χριστίνα-Πωλίνα Λαμπρινού PhD, Κλινικός Διαιτολόγος Διατροφολόγος Επιστημονικός Συνεργάτης Χαροκοπείου Πανεπιστημίου