16 Οκτωβρίου – Παγκόσμια ημέρα διατροφής: αφορμή για να συζητήσουμε για την παιδική παχυσαρκία

Τον Οκτώβριο του 1980, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ καθιέρωσε την 16η Οκτωβρίου ως Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής. Ένας από τους σημαντικούς στόχους για αυτή την ημέρα είναι η διάδοση και υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών που έχουν καθοριστικό ρόλο στην προάσπιση της ατομικής υγείας.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), η παχυσαρκία είναι η συχνότερη διατροφική διαταραχή στις αναπτυγμένες κοινωνίες. Η κύρια αιτία της παχυσαρκίας είναι η λήψη τροφής σε ποσότητα μεγαλύτερη από όση επιβάλλουν οι φυσιολογικές ανάγκες και η φυσική δραστηριότητα του ατόμου.

Σε συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας για τη Μελέτη της Παχυσαρκίας, το οποίο πραγματοποιήθηκε στη Βιέννη στις 23-26 Μαΐου 2018, παρουσιάστηκαν τα στοιχεία της Πρωτοβουλίας Επιτήρησης της Παιδικής Παχυσαρκίας (COSI) του ΠΟΥ. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν πως η Ελλάδα και οι άλλες χώρες της Nότιας Ευρώπης (Ιταλία, Ισπανία, Κύπρος, Μάλτα) παρουσιάζουν τα υψηλότερα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας στην Ευρώπη, με περίπου ένα στα πέντε παιδιά (ποσοστό 18% έως 21% ανάλογα με τη χώρα) να είναι παχύσαρκα.

Όσον αφορά τα υπέρβαρα αγόρια, η Ελλάδα βρίσκεται στη δεύτερη θέση στην Ευρώπη, μαζί με την Ιταλία και την Ισπανία που έχουν επίσης ποσοστό 42%, ενώ στην πρώτη θέση είναι η Κύπρος (43%).

Στα υπέρβαρα κορίτσια, η Ελλάδα βρίσκεται στην τρίτη θέση πανευρωπαϊκά, μαζί με την Ιταλία (επίσης 38%), ενώ στις δύο πρώτες θέσεις είναι η Κύπρος (43%) και η Ισπανία (41%).

Η παιδική παχυσαρκία φαίνεται ότι εμμένει, με αποτέλεσμα τα παχύσαρκα παιδιά να γίνονται οι αυριανοί παχύσαρκοι ενήλικες με τις γνωστές συνέπειες της δυσλιπιδαιμίας, υπέρτασης, σακχαρώδη διαβήτη που συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων.

Από την τροφή, ο οργανισμός των παιδιών θα πάρει ό,τι χρειάζεται για να αναπτυχθεί, δηλαδή

να μεγαλώσει φυσιολογικά από τη γέννηση μέχρι την ενηλικίωση,
να μπορεί να είναι δραστήριος στο σπίτι, στο σχολείο, στο παιχνίδι αλλά και όπου αλλού χρειαστεί,
να προλάβει τις ασθένειες ή να τις αντιμετωπίσει σε περίπτωση που αρρωστήσει ή να επουλώσει πληγές (π.χ. μια γρατσουνιά) ή να επανορθώσει βλάβες (π.χ. σπασμένο κόκαλο).

Με άλλα λόγια, ο οργανισμός των παιδιών χρησιμοποιεί τα θρεπτικά συστατικά ως δομικά υλικά των ιστών του, για να παράγει ενέργεια από την καύση τους και ως ρυθμιστές πολυάριθμων και πολύπλοκων λειτουργιών που συμβαίνουν στο σώμα τους.

Η “υπερφαγία”, η οποία αφορά στην κατανάλωση μεγαλύτερων ποσοτήτων και χαμηλότερης ποιότητας τροφίμων για την κάλυψη των αναγκών του οργανισμού, σε συνδυασμό με την έλλειψη σωματικής άσκησης οδηγεί στην παχυσαρκία. Επομένως είναι σημαντικό να μάθουμε στα παιδιά μας να τρώνε υγιεινά, να γνωρίζουμε την ποιότητα της κάθε τροφής και τα θρεπτικά συστατικά που πρέπει να παίρνουν από κάθε τροφή, ενώ είναι απαραίτητο η επαρκής σωματική άσκηση να συμπεριλαμβάνεται στην καθημερινή τους ρουτίνα.

Ορισμένα “tips” για να εισάγουμε τα παιδιά σας ευκολότερα στην υγιεινή διατροφή είναι:

Μην πιέζετε το παιδί να «αδειάσει» το πιάτο του αν βλέπετε ότι έχει χορτάσει. Το παιδί πρέπει να τρώει όταν πεινάει και όχι να αισθάνεται ότι πρέπει να φάει μόνο για να είναι χαρούμενη η μαμά ή ο μπαμπάς. Προσπαθήστε να καταλάβετε πότε χορταίνει και πότε αρνείται να φάει το φαγητό του απλά με σκοπό είτε να «τραβήξει» την προσοχή είτε να φάει κάποιο άλλο σνακ που του αρέσει.
Μη χρησιμοποιείτε το φαγητό ως ανταμοιβή, καθώς με τέτοιες πρακτικές τα παιδιά μπερδεύονται και μαθαίνουν πως το φαγητό είναι το μέσο με το οποίο μπορούν να κερδίσουν αυτό που θέλουν. Επίσης, κάποια φαγητά γίνονται πιο επιθυμητά από άλλα, όπως για παράδειγμα τα γλυκά (που συχνά χρησιμοποιούνται ως ανταμοιβή).
Είναι καλό τα παιδιά να συμμετέχουν στην προετοιμασία των γευμάτων καθώς και στην αγορά των τροφίμων. Είναι πολύ πιο πιθανό να φάνε με μεγαλύτερη όρεξη κάποιο φαγητό που έχουν ετοιμάσει μόνα τους ή έχουν βοηθήσει στο μαγείρεμα του.
Φροντίστε να τρώει όλη η οικογένεια μαζεμένη όσο περισσότερα γεύματα της ημέρας είναι δυνατό, σε ένα ήρεμο περιβάλλον, χωρίς την παρουσία της τηλεόρασης και κινητών.
Ενθαρρύνετε τα παιδιά να τρώνε καθημερινά πρωινό. Το πρωινό είναι πολύ σημαντικό γεύμα, αφού προσφέρει την ενέργεια και απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για το ξεκίνημα της ημέρας.
Σημαντικό για τα παιδιά είναι επίσης να μην παραλείπουν τα ενδιάμεσα γεύματα, αλλά και να πίνουν νερό για να ενυδατώνονται στη διάρκεια της μέρας. Ετοιμάστε υγιεινά σνακ για να πάρουν μαζί τους στο σχολείο, όπως φρούτα, γιαούρτι, κουλούρι κλπ.
Δώστε στο παιδί, ετοιμάζοντας το γεύμα, τη δυνατότητα επιλογής ανάμεσα σε δύο ή περισσότερες υγιεινές τροφές, για παράδειγμα φρούτα ή δύο ειδών σαλάτες και αποφύγετε να του επιβάλλετε να καταναλώσει μία τροφή που θέλετε. Έτσι αισθάνεται ότι συμμετέχει και βλέπει πιο θετικά την κατανάλωση κάποιων τροφών, ειδικά των «δύσκολων» σε ό,τι αφορά τις προτιμήσεις των παιδιών, όπως είναι τα λαχανικά.
Μιλήστε στο παιδί σας για τα οφέλη της σωστής διατροφής και τη φροντίδα του σώματός του και, αν το παιδί σας αντιμετωπίζει κάποιο θέμα με το βάρος του, μην εστιάζετε διαρκώς σε αυτό και μην του μιλάτε για «δίαιτα». Τονίστε τη σημασία της καλής διατροφής ώστε να έχει δύναμη και ζωντάνια, να πηγαίνει καλά στο άθλημα που του αρέσει.
«Χρωματίστε» το πιάτο τους. Είναι φυσιολογικό τα μικρά παιδιά να έλκονται από τη θέα ενός γεύματος με ζωντανά και χαρούμενα χρώματα, ενώ αντίθετα πολλές φορές απορρίπτουν τρόφιμα πριν καν τα δοκιμάσουν εάν δεν τους αρέσουν οπτικά.
Ενθαρρύνετε την οικογένεια σας να είναι δραστήρια και να συμμετέχει σε διάφορες διασκεδαστικές δραστηριότητες. Χρησιμοποιήστε τις αθλητικές δραστηριότητες ως μια ευκαιρία να περάσετε λίγο ποιοτικό χρόνο με τα παιδιά σας.
Δώστε το καλό παράδειγμα. Τα παιδιά έχουν την τάση να μιμούνται τους γονείς (κυρίως πριν φτάσουν στην εφηβεία) και εκεί βρίσκεται η ευκαιρία να τα βοηθήσετε να υιοθετήσουν τις δικές σας καλές συνήθειες.

Επίσης, φροντίστε η οικογενειακή διατροφή να έχει τα εξής χαρακτηριστικά:

Να υπάρχει ποικιλία στα φαγητά σε εβδομαδιαία βάση : λαδερά, όσπρια, πουλερικά και κρέας, ψάρια, ζυμαρικά, πατάτες, ρύζι κλπ.
Καθημερινά πρέπει να καταναλώνονται φρούτα ως ενδιάμεσο σνακ και μαζί με κάποιο κυρίως γεύμα, όπως στο πρωινό.
Τα κυρίως γεύματα είναι απαραίτητο να συνοδεύονται από σαλάτες με λαχανικά εποχής.
Καθημερινά είναι χρήσιμο να καταναλώνονται κάποιες μερίδες γαλακτοκομικών (γάλα, γιαούρτι, τυρί). Τα παιδιά χρειάζονται 2-4 μερίδες γαλακτοκομικών την ημέρα. Ενδεικτικά, 1 μερίδα γαλακτοκομικού θεωρείται 1 ποτήρι γάλα ή 1 γιαούρτι ή 1 κομμάτι τυρί 30-50 γραμμάρια.
Τα γλυκά είναι απαραίτητο να μην καταναλώνονται καθημερινά, αλλά λίγες φορές την εβδομάδα και σε λογικές ποσότητες, ενώ φυσικά είναι προτιμότερα τα σπιτικά.
Πολύ σημαντικό είναι να αποφεύγετε το συχνό φαγητό εκτός σπιτιού, κυρίως το γρήγορο φαγητό (burgers, πίτσες, κρέπες κλπ.), τα αναψυκτικά, τα αλμυρά σνακ (πατατάκια, γαριδάκια, αλατισμένα κρακεράκια κλπ.) και τα τυποποιημένα και επεξεργασμένα τρόφιμα (μπισκότα, κρουασάν, αλλαντικά κλπ.) ώστε να παίρνουν το καλό παράδειγμα και τα παιδιά σας.

Πηγή:

ΠΟΥ Πρωτοβουλία Επιτήρησης της Παιδικής Παχυσαρκίας (COSI) : Τα νεότερα δεδομένα δείχνουν ότι οι νότιες Ευρωπαϊκές χώρες παρουσιάζουν υψηλότερο ποσοστό παιδικής παχυσαρκίας

https://www.euro.who.int/en/health-topics/disease-prevention/physical-activity/news/news/2018/5/latest-data-shows-southern-european-countries-have-highest-rate-of-childhood-obesity