Συμπληρώματα διατροφής στην παιδική ηλικία

Στο εμπόριο κυκλοφορούν συμπληρώματα διατροφής για παιδιά σε διάφορες μορφές όπως κάψουλες, ζελέδάκια, σκόνες κ.α., τα οποία στοχεύουν στις ανάγκες ενός παιδιού. Μόνο που κάποιες από αυτές τις ανάγκες δεν είναι πάντα πραγματικές! Ποια συμπληρώματα διατροφής όμως, δικαιολογεί η επιστημονική βιβλιογραφία για τα παιδιά και τι πρέπει να προσέξετε για τη σωστή χρήση τους;

Αρχικά, είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό ότι ένα συμπλήρωμα κάνει αυτό που λέει η λέξη – συμπληρώνει τη διατροφή! Η βάση λοιπόν, για την καλή ανάπτυξη και την υγεία του παιδιού είναι η ισορροπημένη και με ποικιλία διατροφή, όπως είναι το Μεσογειακό Πρότυπο το οποίο έχει τις ρίζες του στη χώρα μας. Τα επιστημονικά δεδομένα επιβεβαιώνουν ότι τα υγιή παιδιά που τρέφονται κατά αυτό τον τρόπο, δεν έχουν ανάγκη τη λήψη συμπληρώματος διατροφής, διότι δεν κινδυνεύουν από ανεπάρκεια ούτε έχουν επιπλέον όφελος από αυτό. Σε ιδιαίτερες καταστάσεις, όπως στα θηλάζοντα βρέφη που πιθανόν να έχουν ανεπάρκεια σε βιταμίνη D, λόγω χαμηλής έκθεσής τους στο ηλιακό φως και παράλληλα λόγω χαμηλής περιεκτικότητας του μητρικού γάλακτος σε αυτή τη βιταμίνη, οι παιδίατροι αξιολογούν ως ωφέλιμη και απαραίτητη τη χρήση συμπληρώματος βιταμίνης D.

Πολλές φορές όμως γίνεται εσφαλμένη χρήση των συμπληρωμάτων, καθώς ο πρωταρχικός στόχος πρέπει να είναι πάντα η βελτίωση των διατροφικών συνηθειών των παιδιών και όχι η αντικατάσταση των ωφέλιμων τροφίμων από τα συμπληρώματα. Υπάρχουν περιπτώσεις παιδιών που υιοθετούν διατροφικές συνήθειες οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε διατροφικές ανεπάρκειες. Τέτοιο παράδειγμα αποτελούν τα παιδιά τα οποία καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες κρέατος ή γάλακτος και μικρές ποσότητες ή καθόλου τρόφιμα τα οποία είναι καλές πηγές σιδήρου. Αντίστοιχα, τα παιδιά τα οποία καταναλώνουν λίγο ή καθόλου ψάρι έχουν μειωμένη πρόσληψη ω-3 λιπαρών οξέων. Πηγή των ω-3 λιπαρών όμως, είναι τα ιχθυέλαια και η σύσταση του Εθνικού Διατροφικού Οδηγού είναι το παιδί να καταναλώνει μικρά λιπαρά ψάρια (κατά προτίμηση μαγειρεμένα στον φούρνο ή στην κατσαρόλα) 2-3 φορές τη βδομάδα, προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες του. Παρόμοιο παράδειγμα αποτελεί η χορτοφαγική δίαιτα που μπορεί να ακολουθεί μια οικογένεια, αποφεύγοντας την κατανάλωση γαλακτοκομικών, αυγού και ψαριού όπου είναι πιθανότερη η ανεπαρκής πρόσληψη ριβοφλαβίνης, βιταμίνης Β12, βιταμίνης D, ασβεστίου και σιδήρου (γεγονός για το οποίο μια τέτοιου είδους δίαιτα πρέπει να αποφεύγεται κατά την παιδική ηλικία). Ακόμη, παιδιά που βρίσκονται υπό φαρμακευτική αγωγή είναι πιθανόν να εμφανίσουν ανεπάρκεια σε βιταμίνες και μέταλλα. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής μπορεί να λειτουργήσει υποστηρικτικά στην κάλυψη των θρεπτικών αναγκών του παιδιού έως ότου επέλθει η επιθυμητή αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες ή αρθεί ο παράγοντας που οδήγησε σε διατροφικές ανεπάρκειες.

Τι θα πρέπει να προσέξετε

1. Η υπερδοσολογία σε κάποιες βιταμίνες και μέταλλα, μπορεί να έχει παρενέργειες σοβαρές ή λιγότερο σοβαρές, οπότε είναι σημαντικό να ακολουθείτε τις οδηγίες του παιδιάτρου και της συσκευασίας. Οι λιποδιαλυτές βιταμίνες (Α, D, E, K) είναι πιο πιθανό να έχουν παρενέργειες σε σχέση με τις υπόλοιπες. Για παράδειγμα η βιταμίνη Α σχετίζεται με τερατογένεση σε υπερβολική ή μακρόχρονη λήψη.

2.Η φυσική ή φυτική προέλευση κάποιων συμπληρωμάτων δεν υποδηλώνει αυτόματα και την ασφάλειά του.

Εν κατακλείδι

Οι συχνότεροι λόγοι που μια αγχωμένη μανούλα αναζητά ένα συμπλήρωμα διατροφής από το φαρμακείο για το παιδί της, είναι γιατί πιστεύει ότι εκείνο δεν τρώει καλά και δεν προσλαμβάνει αρκετές ποσότητες από τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά. Κάθε μητέρα ωστόσο, θα πρέπει να θυμάται ότι το πρώτο βήμα είναι να βοηθήσει το παιδί της ώστε να ακολουθεί μια ισορροπημένη διατροφή. Αν όμως και πάλι αισθάνεσθε ότι θα ήταν καλύτερο να ενισχύσετε τη διατροφή του παιδιού σας, θα μπορούσατε να επιλέξετε εμπλουτισμένα τρόφιμα (γάλα, γιαούρτι, ψωμί, δημητριακά κ.α.) τα οποία κυκλοφορούν στο εμπόριο και απευθύνονται σε παιδιά. Τέτοια προϊόντα μπορούν να υποστηρίξουν τη διατροφή ενός παιδιού, καθώς έχουν σχεδιαστεί με βάση τις συνήθεις ανάγκες της παιδικής ηλικίας.

Μπορεί να ακούγεται τετριμμένο, ακόμα και τα ίδια τα συμπληρώματα το αναγράφουν στις συσκευασίες τους, ότι η ισορροπημένη διατροφή είναι ζωτικής σημασίας αλλά είναι η αλήθεια και στη φύση μπορεί κανείς καλύτερα να βρει αυτή την ισορροπία. Έτσι, οι κατάλληλες πηγές βιταμινών και τα μετάλλων είναι τα ίδια τα τρόφιμα και το ανθρώπινο σώμα αναγνωρίζει καλύτερα πόσο να απορροφήσει ανάλογα τις ανάγκες του. Μάθετε λοιπόν, στο παιδί σας να τρέφεται σωστά πρώτα από όλα,και έτσι θα πετύχετε την ιδανική ανάπτυξή του, ενώ παράλληλα θα έχει κληρονομήσει υγιεινές συνήθειες για όλη του τη ζωή! Τέλος, αφήστε το τους ειδικούς να αξιολογήσουν αν και πότε, το παιδί χρειάζεται να πάρει συμπληρώματα.

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Bailey RL, Fulgoni VL 3rd, Keast DR, Lentino CV, Dwyer JT. Do dietary supplements improve micronutrient sufficiency in children and adolescents?.J Pediatr. 2012;161(5):837–842.
Bailey RL, Gahche JJ, Thomas PR, Dwyer JT. Why US children use dietary supplements. 2013;74(6):737–741.
Kirby, A., Woodward, A., & Jackson, S. (2010). Benefits of omega-3 supplementation for schoolchildren: Review of the current evidence. British Educational Research Journal, 36(5), 699-732.
Sprouse AA, van Breemen RB. Pharmacokinetic Interactions between Drugs and Botanical Dietary Supplements. 2016;44(2):162–171.
Ινστιτούτο Προληπτικής, Περιβαλλοντικής και Εργασιακής Ιατρικής, Prolepsis, Εθνικός διατροφικός οδηγός για βρέφη, παιδιά και εφήβους, Δημοσιογραφικός Όμιλος Λαμπράκη 2014