Αλήθεια μας λεν τα παραμύθια!

Παραμύθια! μια λέξη που μας γοητεύει και μόνον που την ακούμε! Ξέρουμε άραγε ότι τα λαϊκά παραμύθια είναι ένας θησαυρός με πολλαπλά ωφέλη για τα παιδιά κάθε ηλικίας;

Και μόνον η λέξη παραμύθι φτάνει για να μας φέρει μια εικόνα που κουβαλάμε όλοι στο DNA μας: ένα ή περισσότερα ανθρώπινα όντα κάθε ηλικίας και κατάστασης που κάθονται μαζί απολαμβάνοντας μια ιστορία.  Η ιστόρηση είναι ο πανάρχαιος τρόπος επικοινωνίας για να ειπωθούν ακόμα και επώδυνες αλήθειες με τρόπο τρυφερό, καθησυχαστικό, επουλωτικό.

Θα τα καταφέρεις!

Η βασική δύναμη που κρύβουν τα παραμύθια στον πυρήνα τους είναι αυτή ακριβώς: ό,τι και να σου συμβεί στη ζωή, όποια δυσκολία και να χρειαστεί να αντιμετωπίσεις θα τα καταφέρεις όπως τόσοι και τόσοι ήρωες των παραμυθιών! Πάντα αντιμετωπίζουν δράκους, γίγαντες, λύκους, κακιές μητριές και τόσα άλλα για να ζήσουν στο τέλος «αυτοί καλά και μεις καλύτερα»!

Τι κι αν είσαι μικρούλης κι αδύναμος;

Αλήθεια! Τι πειράζει; Αφού κι ο πιο αστείος, η πιο περίεργη, ο πιο μικροσκοπικός, η πιο κατατρεγμένη… όλοι αυτοί περπατάνε αποφασιστικά στο δρόμο που τους έλαχε και στο τέλος της περιπέτειας ωριμάζουν, γίνονται βασιλιάδες, σώζουν την οικογένειά τους, αποκτούν θησαυρούς και είναι ευτυχισμένοι!

Μα είναι πολύ τρομακτικό!!!

Ω! Είναι! Μάγισσες, σκοτεινά δάση, άγρια ζώα… Αλλά όταν όλες αυτές τις περιπέτειες τις αφηγείται ο μπαμπάς ή η μαμά στην πιο ζεστή αγκαλιά του κόσμου το παραμύθι γίνεται ένα ταξίδι προσομείωσης της ίδιας της ζωής αφού όσα περιγράφει αντικατροπτίζουν με συμβολική γλώσσα τα σκαμπανεβάσματα που όλοι μας περνάμε είτε πραγματικά είτε συναισθηματικά.

Γι΄αυτό και δεν πρέπει να απαλείφουμε τα τρομακτικά στοιχεία από τα παραμύθια που λέμε γιατί τότε μεταδίδουμε το λανθασμένο μήνυμα ότι στη ζωή δεν υπάρχουν δυσκολίες!

Μια σημαντική διευκρίνηση: στα πολύ μικρά παιδιά έως πέντε – έξι χρονών που δεν έχουν ακόμα το όριο μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας λόγω έλλειψης εμπειριών είμαστε πολύ προσεκτικοί και πάντα τονίζουμε ότι τα παραμύθια είναι… παραμύθια! Κι αυτό διότι το πολύ μικρό παιδί βιώνει τα διαδραματιζόμενα της ιστορίας σαν αληθινά.

Τα ίδια τα παραμύθια άλλωστε έχουν «από κατασκευής» δικλείδες ασφαλείας αφού βάζουν τα όρια τους: μια φορά κι έναν καιρό κι όχι τώρα! Ζήσαν αυτοί καλά… αλλά σε άλλους τόπους! Ψέματα κι αλήθεια λεν τα παραμύθια… οπότε δεν υπάρχουν δράκοι αλλά η δύναμη και η εξυπνάδα των ηρώων ζει και βασιλεύει!!!

Μα όλοι οι άνθρωποι μοιάζουμε;

Και βέβαια μοιάζουμε! Ψηλοί, κοντοί, χοντροί, αδύνατοι, πολυλογάδες, λιγομίλητοι, άσπροι, μαύροι, κίτρινοι, πλούσιοι, φτωχοί… όλοι! μα όλοι! έχουμε τις ίδιες ακριβώς ανάγκες: πεινάμε, διψάμε, θέλουμε υγεία, ασφάλεια, θέλουμε αποδοχή, θέλουμε αγάπη!

Αυτό μάλλον εξηγεί γιατί τα ίδια θέματα τα βρίσκουμε στα παραδοσιακά παραμύθια όλου του κόσμου. Με ένα απλό παράδειγμα υπάρχει Σταχτοπούτα Ελληνίδα, Γερμανίδα, Γαλλίδα, Κινέζα, Εσκιμώα… έστω κι αν αλλάζει το όνομα που τη φωνάζουν από τόπο σε τόπο.

Παραμύθια παντός καιρού και κάθε γονιού!

Τα παραμύθια αυτά εμπεριέχουν στο υλικό τους συμπυκνωμένες τις απανωτές εμπειρίες των ανθρώπων ανά τους αιώνες σε γλώσσα απλή και κατανοητή. Γι΄ αυτό είναι διαχρονικά και αποτελεσματικά ακόμα και για θεραπευτική χρήση. Αυτός είναι και ο λόγος που χρησιμοποιούνται ευρέως στην εποχή μας και σε εκπαιδευτικές και παιδαγωγικές διεργασίες. Κοντολογίς, πες το καλύτερα με ένα παραμύθι  – είναι πιο δελεαστικό!

Εύκολα λοιπόν, μπορούμε να κατανοήσουμε ότι τα παραμύθια είναι ένας παιγνιώδης τρόπος να ενδυναμωθεί ακόμα περισσότερο η επικοινωνία γονέα – παιδιού. Και όχι μόνον με το «παραμύθι της καληνύχτας»: η αφήγηση είναι μια ενασχόληση για κάθε στιγμή της μέρας αρκεί να υπάρχει διάθεση.

Θέλεις έξυπνο παιδάκι; Πες του ένα παραμυθάκι!

Τα λαϊκά παραμύθια είναι κατασκευασμένα με μια μορφή στέρεη δομικά αλλιώς κανείς δεν θα μπορούσε ούτε να τα θυμηθεί ούτε να τα αναπροσαρμόσει σε εποχές που δεν υπήρχαν καν βιβλία! Αυτό τα κάνει ανεκτίμητα όσον αφορά τόσο την νοητική όσο και την γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού.  Έρευνες και προγράμματα έδειξαν ότι βοηθούν στην λογικο-μαθηματική σκέψη, στην μνημοτεχνική εξάσκηση, στον εμπλουτισμό της γλώσσας, στην δημιουργική φαντασία, στην συναισθηματική νοημοσύνη και σε πολλά ακόμα.

Οι επιλογές ήθους που κάνουν οι παραμυθικοί ήρωες επιλέγοντας πάντοτε τον δρόμο της καλοσύνης, της συγχώρεσης, της συμπόνοιας, της βοήθειας οδηγούν να πιστέψουμε – μικροί και μεγάλοι – σε μια συμπαντική Αγάπη όπου όλοι χωράμε και όλοι μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι προχωρώντας αρμονικά προς το Φως της Συνύπαρξης!

Άλλωστε χωρίς τη συνύπαρξη δεν μπορεί να ισχύσει το…  ζήσανε αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα…

Ενδεικτική βιβλιογραφία

1. “Παραμύθι και Δημιουργικότητα του παιδιού”, Κωνσταντίνος Δ. Μαλαφάντης” Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών Πρόεδρος Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος αρθρογραφία
   http://keimena.ece.uth.gr/main/t18/04-malafantis.pdf
2. “Children’s literature to promote students’ global development and wellbeing” UNESCO Chair on Health Education and Sustainable Development, Federico II University,Italy Health Promotion Perspectives Journal 2020 Jan 28. doi: 10.15171/hpp.2020.05
3. “Interactive Elaborative Storytelling: Engaging Children as Storytellers to Foster Vocabulary” Department of Educational Science, University of Regensburg, Regensburg, Germany, Frontier in Psychology 2019Jul5.doi: 10.3389/fpsyg.2019.01534

​

Σάσα Βούλγαρη, Αφηγήτρια – Ψυχοπαιδαγωγός Συνεργάτης των Ιδρυμάτων: Μιχάλης Κακογιάννης  και Β. & Μ. Θεοχαράκη F: /sassa.voulgari