Εκτιμάτε σωστά το βάρος του παιδιού σας;

Είναι εντυπωσιακό ότι μία στις τρεις μητέρες που ζυγίζει το παιδί της «με το μάτι», πέφτει έξω, πιστεύοντας ότι το βάρος του είναι χαμηλότερο από ότι στην πραγματικότητα γράφει η ζυγαριά. Το φαινόμενο αυτό είναι συχνότερο σε μητέρες υπέρβαρων ή παχύσαρκων παιδιών προσχολικής ηλικίας. Συγκεκριμένα, μελέτες που έχουν διεξαχθεί στην Ελλάδα, έχουν δείξει ότι οι μητέρες (σε ποσοστό περίπου 60%) υπέρβαρων παιδιών ηλικίας 1-5 ετών θεωρούν ότι τα παιδιά τους έχουν φυσιολογικό βάρος. Η ικανότητα των γονέων να εκτιμούν το βάρος των παιδιών τους βελτιώνεται όσο τα παιδιά μεγαλώνουν, μέχρι τις τελευταίες τάξεις του δημοτικού – πρώτες τάξεις του γυμνασίου, όπου και τα ίδια τα παιδιά ξεκινούν να αντιλαμβάνονται το πρόβλημα. Αντίθετα, οι μητέρες των παιδιών που γυμνάζονται συστηματικά φαίνεται να εκτιμούν ακριβέστερα το βάρος των παιδιών τους. Επιπλέον, στις ίδιες μελέτες έχει φανεί ότι, πάνω από το 50% των παιδιών έκτης τάξης δημοτικού ακολουθεί κάποιας μορφής δίαιτα με στόχο την απώλεια βάρους, με την πλειοψηφία των παιδιών αυτών να είναι κορίτσια. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό οι γονείς να ευαισθητοποιηθούν και να αναλάβουν δράση, ήδη από την προσχολική ηλικία, ώστε να προλάβουν τις επιπτώσεις τις παχυσαρκίας, ακόμη και μια πρόωρη εμμηναρχή στα κορίτσια.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Πολύ σημαντική επιρροή σε αυτή τη λανθασμένη αντίληψη έχουν οι παγιωμένες πεποιθήσεις που έχουν διαμορφωθεί ανά τους αιώνες και συνδέουν το επιπλέον βάρος με τη δύναμη, το κύρος, την οικονομική ισχύ, την επιτυχία και την αντοχή στην ασθένεια. Δεν είναι τυχαίο ότι ιστορικά, τα σημαντικά πρόσωπα της κοινωνίας απεικονίζονται πιο ευτραφή σε πίνακες ζωγραφικής ή φωτογραφικό υλικό. Στον αντίποδα, η εικόνα ενός καχεκτικού σώματος προδίδει την αδυναμία του ατόμου να καλύψει τις διατροφικές του ανάγκες και να μην αρρωσταίνει, πράγμα μη επιθυμητό, πόσο μάλλον για ένα παιδί που βρίσκεται ακόμη στην ανάπτυξη. Κουβαλώντας, λοιπόν, το κατάλοιπο προηγούμενων ετών, στη σημερινή πραγματικότητα όπου η τροφή είναι διαθέσιμη σε μεγάλη ποσότητα και μικρό κόστος, τα παιδιά παίρνουν παραπάνω βάρος χωρίς οι γονείς να το «βλέπουν» ως πρόβλημα. Άλλωστε μια δύσκολη συγκυρία για την Ελλάδα ήταν η περίοδος της κατοχής που δεν είναι τόσο μακριά μας και οι γιαγιάδες που πιθανόν να το έχουν ζήσει, συνήθως έχουν σημαντικό μερίδιο στην ανατροφή του παιδιού. Τέλος, έχει καταγραφεί ότι το λεπτό σώμα αλλά και η επιλεκτικότητα (τα νάζια) ενός παιδιού με το φαγητό, παρόλο που είναι φυσιολογική συμπεριφορά, ανησυχούν και αγχώνουν τους γονείς περισσότερο.

Παράλληλα, υπάρχουν οι παραδόσεις και πολιτιστικές επιταγές που εξηγούν γιατί δεν «βλέπουμε» το πρόβλημα του βάρους στα παιδιά – όπως οι υπέρογκες μερίδες και τα πολλά διαφορετικά πιάτα στα εορταστικά τραπέζια.Αντίστοιχα,ο καθένας μας φέρει λόγω βιωμάτων κάποιες βαθιά ριζωμένες απόψεις γύρω από το φαγητό και το βάρος που μεταφέρει συνήθως και στα παιδιά του όπως «τελευταία μπουκιά είναι η δύναμή σου», «τα παιδιά στην Αφρική πεινάνε και εσύ πετάς φαγητό», «είναι ντροπή να πεις όχι σε κέρασμα»,«δε πειράζει που είναι παχύ το παιδί, θα το πάρει σε μπόι». Οι μελέτες ωστόσο, δείχνουν ότι τα παχύσαρκα παιδιά είναι πιο πιθανό να γίνουν παχύσαρκοι ενήλικες.

Ας μη ξεχνάμε τέλος ότι, η παιδική παχυσαρκία είναι πλέον τόσο συχνή που έχει γίνει η νόρμα. Αυτό κάνει ένα υπέρβαρο παιδί να μην «ξεχωρίζει»ανάμεσα στους συμμαθητές του και ταυτόχρονα με την προβολή από τα ΜΜΕ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μόνο ακραίων περιπτώσεων υπερβολικού βάρους, είναι αναμενόμενο ο γονιός να αδυνατεί να αναγνωρίσει τα παραπάνω κιλά του παιδιού του.

«Τι κι’ αν έχει κιλάκια παραπάνω…»

Το πιθανότερο είναι τα παραπάνω «κιλάκια» να τα μεταφέρει και στην ενήλικη ζωή και η αυξημένη εναπόθεση λίπους στο σώμα ή τη κοιλιά, ανάλογα πόσο έντονο είναι το πρόβλημα, είναι γνωστό ότι συνδέεται με χρόνιες παθήσεις όπως, διαβήτη, καρδιαγγειακά, μεταβολικό σύνδρομο, υπέρταση κ.α. Το στενάχωρο όμως είναι ότι έχουμε αρχίσει να παρατηρούμε την εκδήλωση αυτών των νοσημάτων σε νεαρότερες ηλικίες, με τους κλινικούς παράγοντες κινδύνου (αυξημένη αρτηριακή πίεση, υψηλές τιμές γλυκόζης, χοληστερόλης, τριγλυκεριδίων κλπ. για τα νοσήματα αυτά, να ξεκινούν στην παιδική-εφηβική ηλικίαμε αποκλειστικό υπεύθυνο το αυξημένο βάρος.Το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να συμβουλευτείτε έναν ειδικό που θα βασιστεί σε αντικειμενικές μετρήσεις για να αναγνωρίσει, αν υπάρχει, την έκταση του προβλήματοςκαι να μπορέσει να σας καθοδηγήσει στην επίλυσή του.Σε αυτή τη περίπτωση, είναι καλό να θυμάστε ότι στη φροντίδα της διατροφής και του βάρους του παιδιού, καλείστε όλη η οικογένεια να είστε συμμέτοχοι.

Τα καλά νέα

Καθώς η εποχή που ζούμε είναι η εποχή της πληροφορίας με την έκρηξη του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, από διάφορες μελέτες στην Ευρώπη, φαίνεται πως οι νέοι γονείς προβληματίζονται, συζητούν και αναζητούν πληροφορίες γύρω από τη διατροφή και το βάρος του παιδιού. Η πρόσβαση στην πληροφορία και την ενημέρωση αποτελεί το πρώτο βήμα, ωστόσο το δεύτερο σημαντικό βήμα είναι η υιοθέτηση ισορροπημένων διατροφικών συνηθειών από τους ίδιους τους γονείς, οι οποίοι μέσα από το δικό τους πρότυπο θα περάσουν αυτές τις συνήθειες και στα παιδιά τους. Επιπλέον, πρέπει να αναλάβουν δράση έγκαιρα,ήδη από τα πρώτα χρόνια ζωής του παιδιού, καθώς η πρόληψη είναι πάντα καλύτερη από την αντιμετώπιση, πριν το πρόβλημα της παχυσαρκίας γίνει δύσκολα διαχειρίσιμο.

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Aldolaim S (2019) Parental Perceptions of Childhood Obesity: Systematic Literature Review. J Child Obes Vol No 4 Iss No: 1:70
Borges C. P., Cardoso A., Amaral T, SUN-LB029: Parental Perception of their Children’s Weight Status, Medicine Published 2015 DOI:10.1016/S0261-5614(15)30750-0
Jessica Appleton, Cathrine Fowler & Nicola Brown (2017) Parents’ views on childhood obesity: qualitative analysis of discussion board postings, Contemporary Nurse, 53:4, 410-420
Lundahl A, Kidwell K, Nelson T, Parental Underestimates of Child Weight: A Meta-analysis, Pediatrics Mar 2014, 133 (3) e689-e703
Manios Y, Kondaki K, Kourlaba G, Vasilopoulou E, Grammatikaki E. Maternal perceptions of their child’s weight status: the GENESIS study. Public Health Nutr. 2009 Aug;12(8):1099-105.
Robinson E, Sutin AR. Parents’ Perceptions of Their Children as Overweight and Children’s Weight Concerns and Weight Gain. Psychol Sci. 2017;28(3):320–329.
Wills WJ, Lawton J. Attitudes to weight and weight management in the early teenage years: a qualitative study of parental perceptions and views. Health Expect. 2015;18(5):775–783.
M. Altenburg, A. S. Singh, S. Te Velde, I. De Bourdeaudhuij, N. Lien, E. Bere, D. Molnár, N. Jan, J. M. Fernández-Alvira, Y. Manios, B. Bringolf-Isler, J. Brug and M. J. Chinapaw, Actual and perceived weight status and its association with slimming and energy-balance related behaviours in 10- to 12-year-old European children: theENERGY-project. PediatrObes. 2017 Apr;12(2):137-145.